การตรวจ DNA พิสูจน์ความเป็นพ่อลูกสามารถ “ผิดพลาด” ได้หรือไม่?

สรุปประเด็นสำคัญเกี่ยวกับ “การตรวจ DNA พิสูจน์ความเป็นพ่อ-ลูกสามารถผิดพลาดได้หรือไม่”

  • ความแม่นยำสูง แต่ไม่ 100%
    การตรวจ DNA มีความแม่นยำมากกว่า 99.99% แต่ไม่สามารถรับประกันได้ 100% เพราะมีปัจจัยทางเทคนิคและชีววิทยาที่อาจทำให้ผล “คลาดเคลื่อน” ได้
  • สาเหตุของความผิดพลาด
    อาจเกิดได้จากหลายจุด เช่น การเก็บตัวอย่างไม่ถูกต้อง/ปนเปื้อน, การสลับตัวอย่าง, human error ระหว่างติดป้ายหรือรายงานผล, เครื่องมือไม่ได้มาตรฐาน, หรือความผิดพลาดจากการวิเคราะห์
  • ปัจจัยทางชีววิทยา
    เช่น Chimerism (มี DNA มากกว่าหนึ่งชุดในร่างกาย), การกลายพันธุ์ของ DNA, หรือกรณีที่ผู้ถูกสงสัยว่าเป็นพ่อมีความใกล้ชิดทางพันธุกรรมกับเด็ก (เช่น เป็นพี่น้องกับพ่อที่แท้จริง) อาจทำให้ผลตรวจสับสนได้
  • ความจงใจหรือการฉ้อโกง
    เช่น การส่ง DNA ของคนอื่นแทนตนเอง หรือสลับตัวอย่าง DNA เพื่อให้ได้ผลตามที่ต้องการ ซึ่งเป็นสิ่งผิดกฎหมายและบางครั้งห้องแล็บสามารถตรวจจับได้
  • มาตรฐานและการป้องกันความผิดพลาด
    การเลือกห้องแล็บที่ได้รับการรับรองมาตรฐาน (เช่น Endeavor DNA ที่มี ISO/IEC 17025 และตรวจซ้ำโดยทีมอิสระ 2 ทีม) รวมถึงการยืนยันตัวตนและใช้ Chain of Custody จะช่วยลดโอกาสผิดพลาดและเพิ่มความน่าเชื่อถือของผลตรวจได้อย่างมาก

การตัดสินใจที่สำคัญหลายๆอย่างขึ้นของครอบครัวขึ้นอยู่กับผลการตรวจดีเอ็นเอพ่อลูก และครอบครัวผู้เข้ารับการตรวจมักจะรู้สึกกังวลในระหว่างขั้นตอนการตรวจ ซึ่งคำถามทั่วไปที่คนมักจะกังวลในผลการตรวจความเป็นพ่อลูกคือ “การตรวจ DNA พิสูจน์ความเป็นบิดาผิดพลาดได้หรือไม่” เมื่อรายงานผลออกมาแล้วผลลัพธ์ที่ได้จะไม่เป็นไปตามที่ผู้เข้าตรวจคาดหวังไว้ สำหรับบทความนี้จะอธิบายถึงหลักการตรวจ และ โอกาสที่ผลตรวจ DNA พ่อลูก มีความผิดพลาดได้

อ่านเพิ่มเติม : วิธีตรวจ DNA ความเป็นพ่อลูก มีกี่วิธี ข้อดี/ข้อเสียของการตรวจความเป็นพ่อลูก
อ่านเพิ่มเติม : ตรวจความเป็นพ่อลูกก่อนคลอด ตั้งแต่ทารกยังอยู่ในครรภ์
อ่านเพิ่มเติม : ตรวจความเป็นพ่อลูกหลังคลอด ได้เร็วที่สุดเมื่อไร
อ่านเพิ่มเติม : ถ้าตรวจความเป็นพ่อลูกกันแล้วผลไม่ได้เป็นอย่างที่คาดหวัง ทำอย่างไรดี

ตรวจ DNA พิสูจน์ความเป็นพ่อ-ลูก กับ HealthSmile
เพียง 12,000 บาท
บริการทั่วประเทศ Add LINE ID สอบถามได้ที่ : @HealthSmile

ความแม่นยำของการตรวจ DNA

การตรวจ DNA ถือว่ามีความแม่นยำสูงสุดเมื่อเทียบกับวิธีพิสูจน์ความสัมพันธ์อื่น ๆ ปัจจุบันห้องแล็บมาตรฐานสามารถยืนยันได้ด้วยค่าความน่าจะเป็นเกิน 99.99% ซึ่งแทบจะตัดความผิดพลาดออกไปได้เกือบทั้งหมด

อย่างไรก็ตาม ตัวเลขนี้ไม่ได้หมายถึงความถูกต้อง 100% อันเนื่องจาก 100% ทางการแพทย์ แปลว่าจะต้องนำผู้ชายทุกคนมาตรวจ ซึ่งในความเป็นจริงไม่สามารถทำได้นอกจากนี้ยังมีปัจจัยบางประการที่ทำให้ผลตรวจ “คลาดเคลื่อน หรือ ผิดพลาด” ได้

สาเหตุของความผิดพลาดของการตรวจ DNA พิสูจน์ความเป็นบิดา หรือความสัมพันธ์ทางสายเลือด

  1. ผิดพลาดจากขั้นตอนการเก็บ DNA
  2. ผิดพลาดจากขั้นตอนการตรวจ
  3. ผิดพลาดจากขั้นตอนการรายงานผล
  4. ผิดพลาดจากปัจจัยทางชีววิทยา
  5. ผิดพลาดจากความจงใจ หรือการฉ้อโกง

1. ผิดพลาดจากขั้นตอนการเก็บ DNA

  • มีการปนเปื้อนกับ DNA จากสิ่งอื่นๆ ซึ่งอาจเกิดจาก การการใช้ไม้ป้ายกระพุ้งแก้มอย่างไม่ระมัดระวัง ทำให้มีการปะปนกับอาหาร DNA ของสิ่งแวดล้อมหรือสิ่งสกปรกอื่นๆ ทำให้มี DNA ในสิ่งส่งตรวจมาหลายชุด

    • กรณีนี้หากตรวจพบว่ามี DNA ในสิ่งส่งตรวจหลายชุด ไม่ว่าจะเป็นจากสาเหตุใดๆก็ตาม ทางเฮลท์สไมล์ และ Endeavor DNA จะทำการปฏิเสธสิ่งส่งตรวจและต้องเก็บสิ่งส่งตรวจให้ใหม่

  •  มีการสลับตัวอย่าง DNA กับผู้อื่น ในขั้นตอนการเก็บตัวอย่าง

    • ในขั้นตอนการเก็บตัวอย่าง DNA ของเฮลท์สไมล์ จะใช้ชุดตรวจ DNA 1 ชุด สำหรับผู้เข้ารับการตรวจ 1 ครอบครัวเท่านั้น โดย DNA ของแต่ละท่านจะถูกเก็บใส่ในซองที่ระบุชื่อประจำแต่ละซอง ป้องการการสลับ DNA จนส่งถึงห้องแลปที่ทำการตรวจ โอกาสที่จะเกิดการสลับ DNA จากความผิดพลาดของเจ้าหน้าที่ที่เข้าเก็บ DNA จึงมีน้อยมาก เนื่องจากทุกขั้นตอนถูกป้องกันการสลับเอาไว้เป็นอย่างดี

2. ผิดพลาดจากขั้นตอนการตรวจ

  • การติดป้ายชื่อผิดพลาด หรือบันทึกข้อมูลผิดพลาด (Human Error)
    • การติดป้ายชื่อหรือบันทึกข้อมูลผิดพลาด จะถูกลดด้วยขั้นตอนการตรวจสอบของทีมงานของเฮลท์สไมล์ ตามมาตรฐานที่เรากำหนดขึ้น
  • การวิเคราะห์หรือการประมวลผลด้วยเครื่องมือที่ไม่ได้มาตรฐาน
    • ที่ Endeavor DNA มีมาตรฐานต่างๆรับรองอย่างต่อเนื่อง อาทิ ISO/IEC 17025:2017 Accredited Laboratory, A2LA Certificate Number 4049.01
    • ใช้เครื่องมือในการวิเคราะห์ DNA คือ DNA amplified with PowerPlex® Fusion System, detected using the ABIPRISM® 3130xl Genetic Analyzer and analyzed with GeneMapper® ID Software. ดังนั้นจึงมั่นใจได้ในระดับสูง

3. ผิดพลาดจากขั้นตอนการรายงานผล

  • เจ้าหน้าที่รายงานผลผิดพลาด เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้จาก Human error
    • ที่เฮลท์สไมล์ จะมีขั้นตอนการตรวจสอบ 2 ขั้นตอนก่อนรายงานผล ได้แก่ การตรวจสอบโดยแพทย์เป็นขั้นแรก และการตรวจสอบโดยเจ้าหน้าที่ที่รายงานผลเป็นขั้นที่สอง
    • นอกจากนี้ รายงานผลตรวจจะถูกส่งให้กับผู้เข้ารับการตรวจทั้งสองฝ่ายที่เข้ารับการตรวจ (ถ้าทราบข้อมูลการติดต่อของทั้งสองฝ่าย) เพื่อป้องกันการปลอมแปลงผลและแจ้งผลเท็จให้แก่กันและกัน

4. ผิดพลาดจากปัจจัยทางชีววิทยา

  • Chimerism : ภาวะที่บุคคลมี DNA มากกว่าหนึ่งชุดในร่างกาย เช่น เคยได้รับการปลูกถ่ายอวัยวะหรือไขกระดูก

    • ก่อนการตรวจ จะมีการสอบถามเรื่องการได้รับเลือด ไขกระดูก หรือ Stem cell ของผู้เข้ารับการตรวจก่อนเสมอ

  • การกลายพันธุ์ (Mutation) : อาจทำให้เครื่องหมายทางพันธุกรรม (Marker) บางตำแหน่งไม่ตรงกัน

    • จำนวน DNA marker ที่ทาง Endeavor DNA ใช้ในการตรวจ มีมากถึง 22 ตำแหน่ง ทำให้ถึงแม้มีการกลายพันธุ์ในบางแห่งของ DNA ก็จะยังมีความน่าเชื่อถือในการตรวจที่สูงมากๆ

  • ความใกล้ชิดทางพันธุกรรม : เช่น ตรวจเพื่อพิสูจน์ความเป็นบิดา ที่ผู้ต้องสงสัยว่าเป็นบิดาเป็นพี่น้องกัน (มี DNA ใกล้เคียงกัน) อาจได้ผลที่ใกล้เคียงจึงมีความเป็นไปได้บ้าง (แต่โอกาสเกิดได้น้อยมาก) ที่ชายที่ไม่ใช่พ่อจะตรงกับเด็กที่กำลังทดสอบในทุกตำแหน่งของ DNA สถานการณ์ดังกล่าวอาจทำให้เกิดผลลัพธ์ที่เรียกว่า “ผลบวกปลอม” ดังนั้นการทดสอบความเป็นพ่อจึงผิดพลาดได้ แม้ว่าจะปฏิบัติตามขั้นตอนของห้องแล็บอย่างถูกต้องก็ตาม ดังนั้นการให้ข้อมูลมากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้เมื่อทำการตรวจนั้นจึงมีความสำคัญมาก

    วิธีแก้ปัญหา:ในทางทฤษฎี ผู้ที่อาจเป็นพ่อทั้งสองคนที่มีความเชื่อมโยงทางพันธุกรรมอย่างใกล้ชิดควรได้รับการตรวจพร้อมๆกัน เพื่อจะได้นำมาเปรียบเทียบกันได้ทั้งหมด

    แต่เมื่อมีผู้ชายเพียงคนเดียวที่พร้อมหรือเต็มใจที่จะตรวจ แต่อีกคนไม่พร้อม สิ่งสำคัญอย่างยิ่ง คือ ผู้ที่สั่งการทดสอบจะต้องแจ้งให้ห้องแล็บทราบก่อนเริ่มการตรวจ ว่ามีพ่อที่เป็นไปได้อีกคนที่เป็นญาติสนิทของผู้ชายที่กำลังตรวจ และความสัมพันธ์ทางชีววิทยาระหว่างผู้ชายทั้งสองคนเป็นอย่างไร (เช่น เป็นพี่น้อง เป็นลูกพี่ลูกน้อง ฯลฯ) วิธีนี้จะช่วยให้ห้องแล็บสามารถนำข้อมูลนี้มาพิจารณาในขณะที่ทำการวิเคราะห์และคำนวณความน่าจะเป็นของการเป็นพ่อได้ นอกจากนี้ ห้องแล็บยังสามารถทดสอบชุด DNA ทางพันธุกรรมเพิ่มเติมได้หากจำเป็น เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ ที่ชัดเจนและ แม่นยำ

    • หากมีข้อสงสัยในกรณีนี้ ควรนำทั้งพี่และน้องทั้งสองคนเข้ามาตรวจ

5. ผิดพลาดจากความจงใจ หรือการฉ้อโกง

หลายๆกรณี มนุษย์มีความต้องการปรับแก้ผลให้เป็นไปในทางที่จะทำให้เกิดประโยชน์ต่อตนเอง เช่น ต้องการให้เป็นบุตรเพื่อจะได้รับมรดก หรือ ไม่ต้องการให้เป็นบุตรเพื่อที่ฝ่ายชายจะได้ไม่ต้องรับผิดชอบเลี้ยงดูบุตรคนนั้นๆ เป็นต้น

การพยายามทำให้ผลมีความผิดพลาดไปจากความเป็นจริงนั้นมีอยู่หลายวิธี ซึ่งแน่นอนว่าทุกวิธีนั้นผิดกฎหมาย และหากกระทำก็อาจจะถูกฟ้องร้องทั้งทางแพ่งและอาญาได้

เฮลท์สไมล์ยึดมั่นในความซื่อสัตย์และความโปร่งใสเป็นหลัก ผลตรวจทุกชิ้นจึงดำเนินการตามมาตรฐานวิชาชีพอย่างเคร่งครัด ภายใต้ระบบกำกับดูแลที่ตรวจสอบได้ เรามีความมั่นคงทางการเงินด้วยทุนจดทะเบียน 20 ล้านบาท และมีทีมงานผู้เชี่ยวชาญที่ยึดถือจรรยาบรรณทางวิชาชีพอย่างเคร่งครัด จึง “ไม่บิดเบือนผลตรวจ” โดยเด็ดขาด

ตรวจ DNA พิสูจน์ความเป็นพ่อ-ลูก กับ HealthSmile เพียง 12,000 บาท
บริการทั่วประเทศ Add LINE ID สอบถามได้ที่ : @HealthSmile

การฉ้อโกงการตรวจรับรองความเป็นพ่อลูก มีวิธีทำอย่างไรได้บ้าง?

ต่อไปนี้เป็นวิธีการบางประการที่สามารถบิดเบือนผลการทดสอบความเป็นพ่อที่บ้าน (ที่ไม่ถูกกฎหมาย) เพื่อไม่ให้บ่งชี้ถึงพ่อทางสายเลือดที่ถูกต้องได้:

  • ส่ง DNA ผิดคนมาให้ตรวจ ได้แก่
    • แม่ส่ง DNA ของบุตรที่ทราบของบิดาแน่ชัดอยู่แล้วว่าเป็นบุตรของผู้ที่สงสัยว่าเป็นพ่อ ไปส่งตรวจแทน DNA ของบุตรที่เป็นปัญหา เพื่อให้ได้ผลตรวจเป็นบวก (ปลอมเพื่อให้ได้ผลว่าเป็นพ่อที่แท้จริง)
    • ผู้ที่สงสัยว่าเป็นพ่อได้ส่ง DNA ของผู้อื่น แทนที่จะส่งผลของตัวเองไปตรวจ เพื่อให้ได้ผลตรวจเป็นลบ (ปลอมเพื่อให้ได้ผลว่าไม่ใช่พ่อ)
  • กรณีส่งสิ่งส่งตรวจกลับมาด้วยตนเอง มีการสลับซองส่งตรวจ DNA
    • หลังจากเก็บตัวอย่าง DNA จากบุคคลที่ถูกต้องแล้ว แม่หรือพ่อที่เป็นไปได้จะเข้าไปยุ่งเกี่ยวกับซองจดหมายและส่ง DNA ของบุคคลอื่น

ห้องแล็ปสามารถจับการฉ้อโกงได้หรือไม่?

ในบางกรณี การฉ้อโกงหรือข้อผิดพลาดนั้นตรวจจับได้ง่าย ตัวอย่างเช่น หากเด็กที่เข้ารับการตรวจเป็นเพศชาย แต่กลับส่งตัวอย่าง DNA ของเด็กเพศหญิงมา ในกรณีเหล่านี้ห้องปฏิบัติการที่ได้รับการรับรองของเราจะระงับการทดสอบทันที และขอเก็บตัวอย่างซ้ำใหม่อีกครั้ง

ในกรณีการเก็บตัวอย่างที่บ้าน ทางเฮลท์สไมล์ของเรา จะมีขั้นตอนการยืนยันตัวตนของผู้เข้ารับการตรวจก่อนเก็บสิ่งส่งตรวจเสมอ ดังนี้

  • การตรวจสอบดูสูติบัตรของบุตร
  • การถ่ายรูปภาพผู้เข้ารับการตรวจ พร้อมบัตรประชาชน, passport หรือสูติบัตร
  • การกรอกข้อมูลต่างๆลงในแบบฟอร์ม
  • การจัดการส่งชุดตรวจแต่ละชุดเข้าไปยังห้องปฏิบัติการทันทีไม่เก็บทีละหลายๆบ้านแล้วค่อยส่งเพื่อไม่ให้มีโอกาสปะปนหรือสลับกันได้

แต่ทางเฮลท์สไมล์ และห้องปฏิบัติการก็ไม่สามารถจับการฉ้อโกงได้เสมอไป นั่นเป็นเพราะถึงแม้จะมีการยืนยันตัวบุคคลก่อนเก็บสิ่งส่งตรวจแต่ก็ไม่สามารถยืนยันได้ 100% ว่าคนที่ถือบัตรประชาชนคนนั้น จะเป็นคนที่ตรงกับบัตรประชาชนจริง (อาจจะเอาคนหน้าคล้ายมาแทนที่กันก็ได้) ด้วยเหตุนี้ การตรวจทุกครั้ง จึงจำเป็นต้องอยู่พร้อมหน้ากันทั้ง ผู้ที่สงสัยว่าเป็นพ่อ แม่ และลูก ทั้ง 3 ฝ่ายเสมอ อย่างน้อยก็เพื่อเป็นการยืนยันกันภายใน ว่าทั้ง 3 ฝ่ายนี้เห็นการเก็บสิ่งส่งตรวจพร้อมกัน

ซึ่งหากต้องการเก็บตัวอย่าง เพื่อให้ได้ผลไปใช้ทางกฎหมาย จำเป็นที่จะต้องมาที่ศูนย์ของเราเพื่อทำการเก็บตัวอย่าง เนื่องจากสามารถยืนยันตัวบุคคลได้แม่นยำกว่า มีการบันทึกขั้นตอนทุกขั้นตอนอย่างต่อเนื่องตามหลักเกณฑ์ของ Chain of custody

เหตุใดการเลือกห้องปฏิบัติการที่เหมาะสมสำหรับการทดสอบความเป็นพ่อลูกจึงมีความสำคัญ

เช่นเดียวกับธุรกิจอื่นๆ ห้องปฏิบัติการบางแห่งก็ดีกว่าแห่งอื่นๆ หากคุณต้องการให้แน่ใจว่าผลการทดสอบความเป็นพ่อของคุณถูกต้อง โปรดเลือกห้องปฏิบัติการที่มีมาตรฐาน ที่รักษามาตรฐานการรับรองสูงสุดในอุตสาหกรรม การได้รับการรับรองหมายความว่าแนวทางปฏิบัติและกระบวนการของห้องปฏิบัติการจะต้องได้รับความรับผิดชอบจากหน่วยงานอิสระภายนอกที่เข้ามาตรวจสอบเป็นประจำและตรวจสอบให้แน่ใจว่าทุกอย่างเป็นไปตามปกติ ห้องปฏิบัติการ Endeavor DNA ประเทศสหรัฐอเมริกา ที่เฮลท์สไมล์นำส่งตรวจ เป็นแห่งเดียวที่ดำเนินการทดสอบความเป็นพ่อสองครั้งโดยทีมอิสระแยกจากกัน เพื่อให้แน่ใจว่าการทดสอบมีความถูกต้องสมบูรณ์

* การทดสอบความเป็นพ่อสองครั้งโดยทีมอิสระแยกจากกัน คือ การนำชุด DNA ของคนที่เข้ารับการตรวจความเป็นพ่อลูก แบ่งเป็น 2 ชุด และให้ทีมงาน 2 ทีมตรวจโดยเป็นอิสระจากกัน แต่ละทีมไม่สามารถรู้ผลการตรวจของอีกทีมได้ เมื่อได้ผลแล้วจึงนำผลมาเปรียบเทียบกัน หากผลตรวจที่ได้ตรงกันก็จะรายงานผล แต่หากผลไม่ตรงกัน ก็จะมีการตรวจทาน และอาจจำเป็นต้องเก็บสิ่งส่งตรวจใหม่

ตรวจ DNA พิสูจน์ความเป็นพ่อ-ลูก กับ HealthSmile เพียง 12,000 บาท
บริการทั่วประเทศ Add LINE ID สอบถามได้ที่ : @HealthSmile

References

1. Can a paternity test be “wrong?” [Internet]. DNA Testing: Paternity, Prenatal & Legal DNA Tests – DDC. DDC; 2021 [cited 2024 Sep 12]. Available from: https://dnacenter.com/blog/can-a-paternity-test-be-wrong/

2. Paternity fraud: Your Top 3 questions answered [Internet]. DNA Testing: Paternity, Prenatal & Legal DNA Tests – DDC. DDC; 2018 [cited 2024 Sep 17]. Available from: https://dnacenter.com/blog/paternity-fraud-top-questions-answered/

3. https://www.yourdnaguide.com/ydgblog/can-a-dna-test-be-wrong