Last Updated on 12 ธันวาคม 2024 by นพ.ประสิทธิ์ วิริยะกิจไพบูลย์

ตรวจ DNA พิสูจน์ความสัมพันธ์ (พ่อ-แม่-ลูก, พี่-น้อง) ได้จากสิ่งใดบ้าง

วิธีเก็บ DNA พิสูจน์ความสัมพันธ์ตามมาตรฐาน

การตรวจ DNA เพื่อพิสูจน์ความเป็นญาติทางสายเลือด ไม่ว่าจะเป็นการตรวจพิสูจน์ความเป็นพ่อ แม่ ลูก พี่น้อง ปู่ยาตายาย นั้น วิธีที่ดีที่สุดและไม่เจ็บปวด คือการเก็บ DNA จากเซลล์เยื่อบุกระพุ้งแก้ม ด้วยการใช้อุปกรณ์เก็บ DNA เป็นไม้ที่มีปลายเป็น polyester ป้ายที่บริเวณกระพุ้งแก้มด้านในช่องปากทั้งสองข้าง ซึ่งการตรวจด้วยวิธีนี้จะต้องได้รับความยินยอมจากผู้เข้ารับการตรวจเท่านั้นจึงจะสามารถตรวจได้

ในกรณีที่ไม่ต้องการเก็บ DNA จากเซลล์เยื่อบุกระพุ้งแก้ม สามารถเก็บสิ่งส่งตรวจจากที่อื่นได้ไหม

เราสามารถเก็บสิ่งส่งตรวจอื่นๆที่มี DNA ของคนๆนั้นปะปนอยู่ มาตรวจได้เช่นเดียวกัน แต่ทั้งนี้ ผู้ที่ต้องการทราบจะต้องเป็นผู้ที่เก็บสิ่งส่งตรวจมาส่งเอง และทางบริษัทของเราจะไม่ได้รับทราบว่าเก็บสิ่งส่งตรวจนั้นมาอย่างไร และมาจากบุคคลนั้นๆจริงหรือไม่ ดังนั้น ในใบรายงานผลจะไม่สามารถลงผลชื่อ-นามสกุลของผู้เข้ารับการตรวจได้ แต่จะแจ้งได้แค่ว่า สิ่งส่งตรวจที่ส่งมาทั้งสองตัวอย่างนั้นมีความสัมพันธ์กันทางพันธุกรรมหรือไม่เท่านั้น

สิ่งส่งตรวจใดบ้าง ที่สามารถตรวจ DNA พิสูจน์ความเป็นญาติกันได้

ทุกสิ่งที่มีเซลล์ของคนๆนั้นอยู่ จะสามารถส่งตรวจ DNA ได้ทั้งสิ้น แต่ว่าการสกัด DNA จากสิ่งส่งตรวจนั้นๆอาจจะมีความยาก-ง่ายแตกต่างกัน ทำให้โอกาสสำเร็จในการตรวจแตกต่างกันด้วย รายละเอียดมีดังนี้

 

 

ประเภทตัวอย่างที่สามารถนำมาส่งตรวจ DNA พิสูจน์ความสัมพันธ์ได้

อัตราความสำเร็จ: 90% หรือสูงกว่า

• น้ำอสุจิ (Whole Semen)¹
  • น้ำอสุจิแช่แข็ง (ธนาคารน้ำอสุจิ), ตัวอย่างสดบนก้านสำลี, หรือน้ำอสุจิสดบนเนื้อผ้า
• น้ำลาย (Whole Saliva)
  • เก็บในหลอดตัวอย่างที่มีสารกันบูด
• เลือดสด (Whole Blood)
  • เก็บในหลอดสูญญากาศที่มีฝาสีม่วง (หลอด EDTA)
• เลือด/น้ำลายบนกระดาษกรอง (Blood/Saliva on Filter Paper)
  • กระดาษกรอง, กระดาษพาร์ชเมนต์, ควรมีอายุไม่เกิน 60 วัน
• ไขกระดูก (Bone Marrow)
  • ตัวอย่างสดหรือแช่แข็ง – ไม่อยู่บนสไลด์หรือในพาราฟิน
• เสมหะ/น้ำมูก (Mucus/Sputum)
  • โดยปกติจะอยู่บนกระดาษทิชชู, ผ้าเช็ดหน้า หรือกระดาษเช็ดปาก
• แปรงสีฟัน (Toothbrush)
  • ทิ้งไว้ให้แห้งอย่างน้อย 30 นาทีก่อนส่งตรวจ

อัตราความสำเร็จ: 60% ถึง 90%

• คราบเลือดบนผ้า (Blood Stain on Fabric)
  • โดยปกติจะอยู่บนผ้าก๊อซ, ทิชชู, ผ้าเช็ดปาก หรือเสื้อผ้า
• คราบน้ำอสุจิบนผ้า (Semen Stain on Fabric)¹
  • โดยปกติจะอยู่บนผ้าก๊อซ, ทิชชู หรือเสื้อผ้า (ระบุพื้นที่ที่มีคราบ)
• คราบน้ำลายบนผ้า (Saliva Stain on Fabric)
  • โดยปกติจะอยู่บนผ้าก๊อซ, ทิชชู หรือเสื้อผ้า (ระบุพื้นที่ที่มีคราบ)
• คราบไม่ทราบแหล่งที่มา (Unknown Stain on Fabric)
  • คราบชีวภาพที่มีแหล่งกำเนิดไม่ทราบแน่ชัด (ระบุพื้นที่ที่มีคราบ)
• ตัดเล็บมือ/เล็บเท้า (Fingernail/Nail Clippings)
  • เก็บตัวอย่าง 5-10 ชิ้น
• แถบตรวจเบาหวาน (Diabetic Test Strips)
  • เก็บตัวอย่างหลายแถบ
• ตัวอย่างจากหู (Ear Swab)
  • ใช้ก้านสำลีหรือ Q-tip
• สายสะดือ (Umbilical Cord)
  • ควรเป็นตัวอย่างที่แห้ง (ต้องมีตัวอย่างอ้างอิงจากแม่)
• ก้นกรองบุหรี่ (Cigarette Butts)
  • ตัวอย่างก้นบุหรี่หลายชิ้น
• ผ้าอนามัย/แผ่นรองซับ (Tampon/Feminine Pad)¹
  • หมายเหตุ: อาจไม่สามารถสกัด DNA ได้
• หลอดดูดน้ำ (Drinking Straw)
  • ทิ้งไว้ให้แห้งก่อนบรรจุ
• ไหมขัดฟัน (Dental Floss)
  • ห้ามสัมผัสไหมขัดฟันด้วยนิ้วมือ
• ซีรั่ม (Serum)
  • อย่างน้อย 200µl ที่แยกได้ ส่งในรูปแช่แข็ง
• เนื้อเยื่อ/อวัยวะ (Muscle/Organ Tissue)
  • ตัวอย่างสดหรือแช่แข็งเป็นที่ต้องการ
• ตัวอย่างจากทารกในครรภ์ที่เสียชีวิต (Fetal Demise)
  • ต้องมีตัวอย่างอ้างอิงจากแม่

อัตราความสำเร็จ: 60% หรือต่ำกว่า

• เส้นผม (Hair)
  • ต้องมีรากผมติดอยู่ แนะนำให้เก็บตัวอย่าง 7-10 เส้น
• มีดโกน (Razor – แบบไฟฟ้าหรือใช้แล้วทิ้ง)
  • ส่งตัวอย่างทั้งใบมีดที่มีเศษขน
• หวี/แปรง (Comb/Brush)
  • ส่งตัวอย่างทั้งหวีหรือแปรงที่มีเศษขน
• ยาสูบเคี้ยว (Chewing Tobacco)
  • บรรจุในถุงพลาสติกที่ปิดสนิท ควรมีอายุไม่เกิน 3 วัน
• เครื่องประดับ (Jewelry)
  • เช่น แหวน, นาฬิกา, สร้อยคอ ฯลฯ
• หมากฝรั่ง (Chewing Gum)
  • ควรเป็นหมากฝรั่งที่ไม่มีน้ำตาล
• กระป๋องน้ำอัดลม/แก้วน้ำ (Soda Can/Drinking Glass)
  • ส่งกระป๋องหรือแก้วโดยตรง จะดีกว่าการเช็ดเก็บตัวอย่างเอง
• เสื้อผ้า (Clothing)
  • เช่น หมวก, ผ้าคาดหัว, ผ้าพันคอ
• ปากซอง/แสตมป์ (Envelope Flaps/Stamps)
  • ซองจดหมายหรือแสตมป์ที่ถูกเลียก่อนปิดผนึก
• ถุงยางอนามัย (Condom)¹
  • ส่งถุงยางทั้งใบ ทดสอบทั้งด้านในและด้านนอก
• เนื้อเยื่อฝังในพาราฟิน (Paraffin Embedded Tissue)
  • ตัวอย่างเนื้อเยื่อในพาราฟินบล็อกหรือบนสไลด์

อัตราความสำเร็จ: ไม่สามารถประเมินได้ (N/A)

• ฟัน (Teeth)
  • แนะนำตัวอย่างฟันกราม
• กระดูก (Bone)
  • แนะนำตัวอย่างกระดูกต้นขา, กระดูกต้นแขน หรือกระดูกนิ้วหัวแม่มือ
• อุจจาระ (Feces)
  • บรรจุในถุงพลาสติกปิดสนิท ส่งในภาชนะเย็นหรือใช้แห้งแข็ง

---

หมายเหตุ:
¹ แนะนำการสกัด DNA แบบแยกส่วนสำหรับตัวอย่างที่มี DNA ผสมระหว่างเพศชายและหญิง (เช่น น้ำอสุจิ)

ประโยชน์ของการเก็บสิ่งส่งตรวจด้วยตนเอง

การตรวจ DNA ด้วยสิ่งส่งตรวจอื่นๆ นอกจาก DNA จากเยื่อบุกระพุ้งแก้มนั้น HealthSmile สามารถให้บริการแก่ผู้เข้ารับบริการได้ โดยที่ผู้เข้ารับการตรวจจะต้องเป็นคนเก็บสิ่งส่งตรวจมาเอง และผลตรวจที่ได้ จะไม่มีการระบุชื่อของผู้ที่เข้ารับการตรวจ เนื่องจากเราจะไม่สามารถยืนยันได้ว่าสิ่งส่งตรวจนั้นๆมาจากใคร แต่อย่างไรก็ดี การเก็บสิ่งส่งตรวจเพื่อพิสูจน์ความสัมพันธ์ทางสายเลือดด้วยตนเอง ก็มีข้อดีหลายอย่าง ได้แก่

• ความสะดวกสบาย
  • สามารถเก็บตัวอย่างได้ที่บ้านหรือสถานที่ที่สะดวก โดยไม่ต้องเดินทางไปยังคลินิกหรือห้องแล็บ
  • ลดความยุ่งยากในกระบวนการนัดหมายและรอคิว
  • มีความยืดหยุ่นด้านเวลา สามารถเก็บตัวอย่างในเวลาใดก็ได้ที่สะดวก
• ความเป็นส่วนตัว
  • การเก็บตัวอย่างเองช่วยให้ผู้เกี่ยวข้องสามารถดำเนินการได้โดยไม่ต้องเปิดเผยข้อมูลต่อบุคคลภายนอก
  • เหมาะสำหรับสถานการณ์ที่ต้องการความลับและความเป็นส่วนตัว
  • เหมาะกับคนที่ไม่ต้องการให้ผู้อื่นทราบว่ามีความประสงค์จะทำการตรวจ
• ง่ายต่อการใช้งาน
  • ชุดตรวจ DNA ส่วนใหญ่ได้รับการออกแบบมาให้ใช้งานง่าย พร้อมคำแนะนำที่ชัดเจน
• การเก็บตัวอย่างหลากหลาย
  • สามารถเลือกตัวอย่างที่เหมาะสม เช่น น้ำลาย เส้นผม เล็บ แปรงสีฟัน ฯลฯ ขึ้นอยู่กับสถานการณ์และความสะดวก
• เหมาะสำหรับการทดสอบเบื้องต้น
  • เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการผลเพื่อใช้งานในครอบครัว เช่น การสร้างความมั่นใจในความสัมพันธ์ หรือกรณีไม่ต้องการผลที่มีผลทางกฎหมาย

เคสตัวอย่าง ที่น่าจะเก็บ DNA พิสูจน์ความสัมพันธ์ทางสายเลือดส่งตรวจด้วยตนเอง

1. กรณีคนที่ต้องการความเป็นส่วนตัวสูงสุด ไม่ต้องการให้ข้อมูลส่วนบุคคล ไม่ต้องการพบกับเจ้าหน้าที่หรือบุคลากรใดๆ เพื่อปกป้องความเป็นส่วนตัว
   • HealthSmile ยินดีให้แจ้งชื่อผู้ติดต่อเป็นชื่อนิรนาม หรือชื่อสมมติได้
   • HealthSmile จัดส่งชุดตรวจให้ผู้เข้ารับบริการในกล่องปิดมิดชิด ผู้ที่รับพัสดุจะไม่รู้ว่าของภายในเป็นอะไรจนกว่าจะเปิดกล่องออกมาแล้วเท่านั้น
2. กรณีมีบุคคลที่ต้องเข้ารับการตรวจบางท่าน ไม่ยินยอมให้ตรวจ เช่น ตัวผู้ที่สงสัยว่าเป็นบิดาไม่ยอมตรวจ หรือผู้ที่เป็นมารดาของเด็กไม่ยอมให้ตรวจเด็ก เป็นต้น ซึ่งในกรณีนี้ทางบริษัทจะไม่สามารถให้บริการได้ ดังนั้น ผู้เข้ารับบริการทั้งสองจะต้องทำการตกลงกันเองให้เรียบร้อยก่อน และเก็บสิ่งส่งตรวจมาให้ด้วยตนเอง
   • HealthSmile จัดส่งชุดตรวจให้ก่อน โดยชำระเพียงแค่ค่าชุดตรวจพร้อมค่าส่ง เพียง 500 บาท หากตกลงกันได้เรียบร้อย ค่อยเก็บสิ่งส่งตรวจกลับมาที่ศูนย์ของเรา ซึ่งจะตรวจสอบคุณภาพของสิ่งส่งตรวจ ก่อนนำส่งต่อไปยังต่างประเทศ หากคุณภาพสิ่งส่งตรวจผ่านเกณฑ์มาตรฐานส่งตรวจได้ ค่อยชำระเงินค่าตรวจส่วนที่เหลือ
     • ลดปัญหาเรื่องค่าใช้จ่ายในกรณีตกลงกันไม่ได้
     • ลดความกังวลใจของครอบครัว ไม่ต้องจ่ายเงินก้อนในครั้งเดียว
3. กรณีผู้เข้ารับการตรวจ อยู่คนละสถานที่
   • ตัวชุดตรวจ DNA พิสูจน์ความเป็นบิดาของ HealthSmile สามารถเก็บไว้ได้นานถึง 30 วัน (แต่แนะนำว่าให้เก็บสิ่งส่งตรวจในเวลาใกล้เคียงกันไม่เกิน 7 วัน) ดังนั้น แม้จะอยู่กันคนละสถานที่ ก็สามารถเก็บสิ่งส่งตรวจทีละคนได้โดยไม่ต้องรีบร้อน