ช่วงอายุครรภ์น้อยๆ นับตั้งแต่เริ่มปฏิสนธิ จนถึงสัปดาห์ที่ 20 เป็นช่วงที่ลูกในครรภ์เริ่มเติบโตและพัฒนาขึ้น การเข้าใจอาการปกติและผิดปกติในช่วงนี้ จึงมีความสำคัญอย่างมาก เพื่อที่จะสามารถดูแลตนเองและลูกในครรภ์ได้อย่างเหมาะสม
บทความนี้ รวบรวมอาการปกติที่อาจเกิดขึ้นได้ในระหว่างการตั้งครรภ์ และอาการที่ผิดปกติที่ควรรีบไปพบแพทย์ โดยแบ่งแยกเป็นตารางเพื่อให้คุณแม่เปรียบเทียบอาการปกติและอาการผิดปกติในช่วงครรภ์แรก ได้ง่ายๆดังนี้ :
| อาการ | อาการปกติ | อาการผิดปกติ |
|---|---|---|
| คลื่นไส้ | คลื่นไส้ และอาการอาเจียน มักมีอาการมากในช่วงเช้า มักจะปรากฏในช่วงแรก ๆ ของการตั้งครรภ์ สาเหตุเกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนจากการตั้งครรภ์ | คลื่นไส้หรืออาเจียนที่รุนแรงและบ่อยครั้ง จนทำให้คุณแม่ไม่สามารถรับประทานอาหารหรือดื่มน้ำได้ อาจมีอาการเวียนศีรษะ ปากแห้ง อ่อนแรง หรือหากรุนแรงมากอาจมีอาเจียนเป็นเลือดได้จากการที่เส้นเลือดฝอยฉีกขาด |
| หิวบ่อย ๆ | เริ่มรู้สึกหิวบ่อยๆ เนื่องจากมีการเพิ่มขึ้นของฮอร์โมน และเป็นการเพิ่มประโยชน์ทางโภชนาการให้ลูกในครรภ์ | มีอาการเบื่ออาหาร หรือน้ำหนักลดลงมากกว่า 5-10% เมื่อเทียบกับก่อนตั้งครรภ์ |
| อารมณ์ขึ้นลง | อารมณ์ขึ้นๆลงๆ เป็นปกติในช่วงตั้งครรภ์ เนื่องจากมีการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมน แนะนำให้ปล่อยวางในเรื่องต่างๆที่ไม่สำคัญ | ความเครียดหรือภาวะซึ่มเศร้าที่รุนแรง หรือมีอาการเป็นเวลานาน หรือมีความรู้สึกอยากทำร้ายตนเอง ทำร้ายคนรอบข้าง หรืออยากฆ่าตัวตาย |
| เหนื่อยง่าย | การรู้สึกเหนื่อยหรือต้องการนอนเพิ่มมากขึ้น มักเกิดขึ้นในช่วงตั้งครรภ์แรกๆ | อาการเหนื่อยที่มากขึ้น อาจนอนราบไม่ได้ เดินขึ้นบันได 2 ชั้นแล้วเหนื่อยมาก |
| อาการท้องผูก | อาการท้องผูกเกิดจากการเปลี่ยนแปลงฮอร์โมน และสามารถบรรเทาได้ด้วยการปรับเปลี่ยนแผนการทานอาหารให้มีไฟเบอร์ หรือกากใยอาหารเพิ่มมากขึ้น เพิ่มการรับประทานผักและผลไม้ | ปวดท้องอย่างรุนแรง ถ่ายไม่ออก หรือมีเลือดออกจากทางเดินอาหาร |
| เจ็บเต้านม | อาจมีอาการเจ็บหน้าอก และบริเวณเต้านม และหัวนม เนื่องจากเต้านมขยายตัวเป็นอาการปกติที่พบได้ | เจ็บ/ปวดที่หน้าอกอย่างรุนแรง หรือเจ็บปวดร้าวไปไหล่-บริเวณกราม ซึ่งอาจเป็นสัญญาณของภาวะโรคหัวใจขาดเลือดได้ |
| การปวดบริเวณหัวเหน่า | การปวดบริเวณหัวเหน่าเล็กน้อย เนื่องจากมดลูกขยายตัวเป็นอาการปกติ | การปวดที่หัวเหน่าที่เกิดขึ้นอย่างรุนแรง หรือปวดที่เกิดขึ้นพร้อมกับมีเลือดออกจากช่องคลอด |
| การเปลี่ยนแปลงของปัสสาวะ | ปัสสาวะบ่อยครั้ง เนื่องจากมดลูกขยายตัวและกดทับกระเพาะปัสสาวะ | มีอาการปวดแสบระหว่างการปัสสาวะ หรือปวดท้องน้อย หรือการมีเลือดในปัสสาวะ อาจเป็นสิ่งบ่งชี้ว่ามีการติดเชื้อในกระเพาะปัสสาวะ หรือทางเดินปัสสาวะส่วนอื่น |
| เลือดออกจากช่องคลอด | การมีเลือดออกเล็กน้อยหลังจากการตรวจปากมดลูก หรือมีเพศสัมพันธ์เป็นเรื่องที่อาจพบได้บ้าง แต่อย่างไรก็ดี ควรพบแพทย์เสมอหากมีเลือดออกจากช่องคลอด | การมีเลือดออกมากหรือเลือดออกที่ไม่หยุด หรือปวดท้องรุนแรงร่วมกับการมีเลือดออก อาจเป็นอาการแสดงของการแท้ง หรือครรภ์ไข่ปลาอุก หรือท้องนอกมดลูกได้ |
| ความรู้สึกตึงเครียด / วิตกกังวล / ซึมเศร้า | รู้สึกตึงเครียด อาจจะมีความวิตกกังวลได้บ้าง เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงในชีวิตและฮอร์โมนของการตั้งครรภ์ แต่ส่วนใหญ่เมื่อได้รับคำปรึกษากับครอบครัวก็จะผ่านพ้นไปได้ | ความรู้สึกตึงเครียดหรือภาวะซึมเศร้าที่รุนแรงมากเกินไปหรือมีความรู้สึกนี้บ่อยๆ และความรู้สึกเครียดหรือเศร้านี้คงอยู่เป็นเวลานาน นอกจากนี้ หากมีความรู้สึกอยากทำร้ายตนเอง/ฆ่าตัวตาย หรืออยากทำร้ายผู้อื่น ควรรีบไปพบแพทย์โดยด่วน |
| การรู้สึกว่ามีลมในท้อง | รู้สึกว่ามีลมในท้อง ท้องอืด อาหารไม่ย่อย ซึ่งสามารถบรรเทาได้โดยการปรับเปลี่ยนแบบแผนการทานอาหาร เช่น ลดอาหารที่มีไขมันสูง และอาจจะแบ่งอาหารออกเป็นมื้อย่อยๆหลายๆมื้อ | ปวดท้องรุนแรงหรือไม่สามารถขับถ่ายได้ตามปกติ |
| เวียนศีรษะ | อาจมีความรู้สึกเวียนศีรษะ เกิดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน และการลดลงของความดันโลหิตในขณะเปลี่ยนท่าเร็ว เช่น จากท่านั่งเป็นท่ายืน หรือจากการหันศีรษะเร็วๆ เป็นต้น | อาการเวียนศีรษะที่รุนแรงหรือบ่อยครั้ง หรือร่วมกับอาการอื่น ๆ เช่น มีอาการอ่อนแรง อาเจียนพุ่ง ปากเบี้ยว ชัก ไม่รู้สึกตัว ฯลฯ หรือการสูญเสียสมรรถภาพทางสมองอื่นๆ |
| เต้านมขยายตัว | เต้านมขยายตัวและมีการเปลี่ยนแปลงสีของเต้านมเป็นสีคล้ำขึ้น | ปวดที่บริเวณเต้านมที่มากขึ้น อาจมีฝีหรือแผลเป็นในบริเวณเต้านม |
| เจ็บหลัง | เจ็บหลัง เนื่องจากมดลูกขยายตัวและน้ำหนักตัวที่เพิ่มขึ้น ทำให้หลังแอ่น แนะนำให้หาหมอนหนุนบริเวณใต้เข่าตอนนอน จะช่วยลดการแอ่นของบั้นเอว และลดอาการปวดได้ | เจ็บหลังที่รุนแรง, ปวดคงที่ตลอดเวลา, ไม่สามารถบรรเทาด้วยการพักผ่อนหรือการเปลี่ยนท่าทาง หรือมีอาการปวดชาร้าวลงไปถึงขาหรือเท้า มีอาการอ่อนแรง เดินเซ |
| รู้สึกลูกดิ้น | การรู้สึกลูกดิ้นสามารถเริ่มต้นขึ้นในระหว่างสัปดาห์ที่ 18-25 | ลูกดิ้นน้อยลง หรือไม่รู้สึกลูกดิ้นในเวลาที่คาดว่าจะรู้สึก |
| หน้าท้องลาย | ท้องลายเนื่องจากมดลูกขยายตัว ทำให้ผิวหนังบริเวณหน้าท้องขยายตัวไม่ทัน เกิดเป็นรอยแตกลาย วิธีป้องกันคือการควบคุมน้ำหนักไม่ให้ขึ้นเร็วเกินไปขณะตั้งครรภ์ และทาครีมเพิ่มความชุ่มชื้นของผิวหนัง | ท้องลายที่เป็นมาก อาจมีอาการร่วมกับผื่นผิดปกติ อาการคันรุนแรง หรือมีตัวเหลือง/ตาเหลือง ซึ่งเป็นอาการของภาวะน้ำดีผิดปกติ |
| การเปลี่ยนแปลงสีของผิว | อาจมีผิวบริเวณข้อต่อ เช่น คอ รักแร้ ขาหนีบ คล้ำขึ้น | สีของผิวหนังที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว หรือผื่นที่ผิวหนัง |
ความรู้สึกหรืออาการที่แตกต่างไปจากปกติในช่วงตั้งครรภ์แรก ๆ สามารถนำไปสู่ความวิตกกังวล แต่ทั้งนี้ ไม่ว่าคุณจะรู้สึกอย่างไร ความสำคัญคือการทราบว่าเมื่อใดที่ควรขอคำปรึกษาจากแพทย์หรือผู้ให้การดูแลสุขภาพ สำหรับการตั้งครรภ์ในช่วงแรก ทั้งนี้ การรักษาสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจในระหว่างช่วงเวลานี้นั้นสำคัญมาก
เคล็ดลับสำคัญที่สุดในการตั้งครรภ์คือการดูแลตัวเองให้ดีที่สุด ด้วยการบริโภคอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายเบา ๆ และทำใจให้ผ่อนคลาย และนอกจากสุขภาพทางกายแล้ว อย่าลืมดูแลสุขภาพทางใจของตนเองด้วย เพราะว่าการที่คุณรู้สึกอย่างไรนั้นก็สำคัญ ดังนั้น หากคุณมีความรู้สึกไม่สบายใจหรือมีอาการใด ๆ ที่คุณไม่แน่ใจ คุณควรรีบติดต่อแพทย์หรือสถานพยาบาลที่รับฝากครรภ์ของคุณ